بدون توقف با موضوع حجاب ۶ ؛ این قسمت از برنامه به موضوع نحوه بازنگری در قانون، ضرورت توجه خانواده به موضوع حجاب، نگاه عقلانی به حجاب و ضرورت گفتگو پیرامون حجاب اختصاص داشت.
متن پیاده شده قسمت های قبلی را در لینک زیر ببینید:
همچنین فایل ویدیویی این قسمت از برنامه را میتوانید در سایت تلوبیون مشاهده کنید. لینک در تلوبیون
مجری: آقای دکتر غلامی گفتیم حجاب یک نوع قانون است! کاری به خوبی و بدی این قانون نداریم. در کشور آمریکا حدود۴۰_۵۰ سال پیش یک قانون تبعیض نژادی بود که حالا خیلی هم آن موقع نگاه منفی بهش وجود نداشت. یک خانمی به نام “رُزا پاکس” آمد یک نافرمانی ای را شروع کرد، با آن حرکتی که در اتوبوس ها میکرد. آن موقع اتوبوسها جدا بود برای نژادهای مختلف و با این نافرمانی مدنی یک فرآیندی به تدریج شکل گرفت و همان نهادهای مرسوم قانونگذاری این قانون را حذف کردند. الان هم ما در ایران پدیده دختران خیابان انقلاب را داریم که در واقع رویه ای که این ها در پیش گرفتند همان رویه نافرمانی مدنی هست و حالا شاید یک روزی در سالهای آینده، از این ها به عنوان قهرمان ملی یاد بشود. میخواستیم درباره این موضوع نظرتان را بدانیم!
هر گردی گردو نیست!
دکتر غلامی: بسم الله الرحمن الرحیم. سلام عرض می کنم…
میگوئید یک چیزی در آمریکا بود، [توجه داشته باشید که] نمونه اش در آفریقای جنوبی هم بود! ما انقلاب که کردیم می دانید که با یک کشور و با یک رژیم ارتباط برقرار نکردیم. خب رژیم، رژیم صهیونیستی بود و کشور، کشورآفریقای جنوبی بود. ما با آفریقای جنوبی در ابتدای انقلاب قطع ارتباط کردیم و تا وقتی “آپارتهاید” و “تبعیض نژادی” در آنجا حاکم بود ارتباطمان برقرار نشد. چرا؟ چون ریشه تبعیض نژادی یک امر غیر معقولی است و ما نکته صریحی در این رابطه در قرآن داریم که [میفرماید] “و إن أکرمکم عندالله أتقاکم”. رنگ پوست و امثالهم برتری برای کسی ایجاد نمیکند.
اما یک قانونی که عقلآ و منطقآ قابل دفاع نیست با یک موضوعی که هم شرعآ قابل دفاع است و هم عقلآ، همه ملل دنیا بهش قائلند، [قابل مقایسه نیست]. همه جای دنیا اصل بحث پوشش قابل قبول است. تنها اختلاف ما با غیرمسلمان ها در بحث پوشش، حد و حدود آن است. مثلآ غیر مسلمانها میگویند این مقدار ما میگوییم مقدار دیگری.
[مقایسه] بحث پوشش که امری مشترک میان اقوام و ملل و ادیان مختلف است و موضوعی بنام تبعیض نژادی که یک آورده ای بود که بعد هم بایکوت شد؛ این قیاس به لحاظ ریشه قانون، قیاس خوبی نیست! مطلب دوم در این مقایسه بحث روند تغییر است. یک وقتی میگوییم آقا ما میخواهیم یک چیزی را تغییر بدهیم.
مهمانان برنامه: ببخشید یعنی شما میفرمایید ظاهرش این هست که این دو تا قانون بَده! پس از هر قانون بد نباید تبعیت کرد چون بین این دوتا فرق میگذارید چون میگوید در فطرت انسان این وجود دارد.
دکتر غلامی غلامی: بله. ضمن اینکه ببینید در موضوع برده داری هم گفتم؛ میگویند این قانون است، این هم قانون است! من میگویم نه. یک قانونی ریشه اش اراده غلط یک دیکتاتور است! یک قانونی ریشه اش مردم سالاری و نمایندگان مردمند. ضمن اینکه، آن قانونی که دیکتاتور شخصاً وضع کرده خودش هم حاضر نیست از آن دفاع کند چون قابل دفاع نیست. اما این قانونی که در یک نظام دموکراتیک یا نظام مردم سالار وضع شده است قابل دفاع عقلی و شرعی است! لذا صرف اینکه این دوتا در کتابی بنام قانون آمدن بگوییم این قانون است آن هم قانون! قیاس قیاس دقیقی نیست!
مجری: قانون تبعیض نژادی را مجلس آن کشور تصویب کرده بود و دیکتاتوری نبود!
مهمانان برنامه: یکی این نکته، نکته دوم اینکه ممکن است کسی در این مملکت زندگی کند و بگوید آقا اصلآ من این مدل نظامی که شما دارید و تئوری حکومتی که دارید را یک نوع دیکتاتوری می دانم. میگوید این هم مثل همان است دیگر و میخواهیم با آن مقابله کنیم.
دکتر غلامی: نکته ای که عرض کردم تبعیض است یا دیکتاتوری؟ درباره برده داری عرض کردم؛ اراده ای که قانون میگذارد، اراده فرد هست یا مردم یا اراده الهی؟ سه جور حکومت داریم: دیکتاتوری، دموکراسی یا حکومت الهی! من عرض کردم که قیاس مع الفارق است. در تبعیض نژادی عرض نکردم که چون ریشه اش اراده یک نفر است! عرضم این بود که اگر قانونی وضع شده است، قابلیت دفاع عقلانی ندارد و قابلیت دفاع همان شرعی است که بهش قائل است!
آمریکایی ها مسیحی اند، بیایند بگویند بر اساس کدام آموزه های انجیل ولو تحریف شده، هر کدام از عناصر ۴گانه حق دارند بگویند سیاه ها از سفیدها پَست ترند و از یک امکاناتی محرومند! و قابلیت دفاع عقلانی را عرض کردم.
اما نکته دوم که فرمودید که آقا یک کسی بگوید من دراین کشور هستم اما نسبت به این مسئله إن قلت دارم، [باید] یک نگاه فلسفه سیاسی و فلسفه حقوقی بکنیم. شما به جهت سیاسی وقتی در یک کشور قرار گرفتی و تبعه آن کشور شدی به قوانین آن کشور ملتزم هستی. این موضوع، هیچ ربطی به کشور اسلامی و غیر اسلامی ندارد و کسی نمیتواند بگوید قانون کشور را قبول ندارم مگر اینکه از قانون تخطی بشود. در جلسات قبل هم مطرح شد که امام با چه توجیهی علیه شاه راهپیمایی راه انداختند. گفتیم امام اول به شاه نامه نوشت گفت این کارها را نکن شاه ادامه داد. امام گفت تو از اینجا از محدوده قانون اساسی خارج شدی، تو بر اساس سوگندی که خوردی باید به قانون ملتزم باشی چون ملتزم نیستی مشروعیتت از دست رفته است. یعنی امام هم حواسش به این بود که قانون کشور را حق ندارد نقض کند.
اقتصاد؛ فساد موردی یا سیستمی؟!
مهمانان برنامه: از این طرف هم می آیند و میگویند این انقلاب آرمانش مستضعفین بوده. حالا الان، بحث مستضعفین که هیچ! خودتان دارید میبینید بحث انواع فسادها را. پس این حکومت هم از آرمان هایش عدول کرده است. لذا این انقلاب هم مشروعیتش را از دست داده است.
دکتر غلامی: در مورد فساد چون گفتید _حالا میگویند از بحث خارج شدید اما_ یک نکته بگویم؛ ببینید ما در جمهوری اسلامی فساد هم داریم؟! بله. این فساد چقدر است!؟ یک اتفاق بد رسانه ای که میفتد اینست که یک فساد موردی وحشتناک و غیر قابل تحمل و دفاع، تعبیر به یک فساد سیستمی فراگیر میشود. اگر واقعآ فساد به صورت سیستمی وجود دارد و همه باهمند، چرا قوه قضائیه با این فسادها برخورد میکند!؟ اگرهمه باهمند باید همه باهم آرومکی میل کنند و همه هم سرپوش بگذارند.
مهمانان برنامه: چون جناح بندی اند.
دکتر غلامی: سوال این هست که در کدام جناح؟ در همین دوران اخیر قوه قضائیه از کدام جناحها فردی دستگیر شد؟ مثلآ۴_۵سال اخیر! هم از دولت قبل هم از دولت فعلی هم افرادی که نه با این دولتند نه با آن دولت بودند [دستگیر شدند]. حالا اسم نمیبرم که خاطر کسی مکدّر نشود! اگر در کشور ما فساد اعلام میشود قوه قضائیه برخورد میکند و اموال مجرم را مصادره میکند این یعنی چه؟ یعنی این فساد سیستمی نیست، اگرسیستمی باشد همه باید با هم باشند.
ما در جمهوری اسلامی فساد داریم اما اینکه فساد اعلام میشود و با آن برخورد میشود این یعنی همه فاسد نیستند. میزان تلقی ما از فساد خیلی بیشتر از وجود فساد در کشور هست! من چون رشته ام هست عرض میکنم! که آقا حقوق کیفری تاحدودی بلدم. یک جوری میگویند الان فساد که اگر ما الان بگردیم ۳ نفر پیدا نمی کنیم که جزء مفسدین نباشند!
مهمانان برنامه: شما تخصصتان حقوق است! من هم که تخصصی ندارم ولی رشته ام روانشناسی است. این طرف قضیه اینست که …
دکتر غلامی: تلقی مردم؟
مهمانان برنامه: احساس فساد در مردم که امر روانی هست این هم باید…
دکتر غلامی: احساس فساد خیلی خطرناکتر از فساد است! فساد یعنی این ۴ تا فساد هست. اما اگر احساس فساد بوجود آمد اگر ده تا فساد باشد با ده تا فساد هم برخورد کنیم آن میگوید نه! قضیه جدی تر از این هست! اشتباهی که هم در رسانه مرتکب می شویم و هم جناح های سیاسی برای زدن همدیگر این کار را می کنند. یعنی اگر من الان سر کار هستم و شما گروه اپوزیسیون هستید، یک فساد که بوجود میاید سعی میکنید با استفاده از این فساد کل دولت و نظام سیاسی ای که من در آن هستم را بزنید زمین.
مهمانان برنامه: فکر میکنم یک برنامه دیگر درباره عملکرد قوه قضائیه شما بگذارید.
قوانین قابل تغییر و بازنگری است
دکتر غلامی: من برمیگردم به موضوع. ببینید پس اولاً اگر قانونی گذاشته می شود ما در مورد قانون نمیتوانیم بگوییم قانون را قبول نداریم ولی میتوانیم در موردش گفتگو کنیم. دکترین یا نظریات حقوقی هم به این شکل تولید میشود. اگر ما یک قانونی داریم و احساس میکنیم این قانون جواب نمیدهد _مثل بحث اعدام قاچاقچیان مواد مخدره_ خب در موردش گفتگو میکنیم. درمورد قانونی که حاکم است میتوان بحث کرد و نظریه جدید داد و در بازنگری قانون آن را تغییر داد اما نمی توانیم بگوییم قانونی که هست را اجرا نمیکنیم.
پس اولاً اگر قانونی گذاشته میشود تحت عنوان تبعیض نژادی باید قابلیت دفاع عقلانی داشته باشد. دوماً درآمریکا اگر قراربود قانون تبعیض نژادی تغییر کند چه اتفاقی باید می افتاد؟ بعد در قانون امریکا این موضوع چگونه مطرح شده است است؟ یک قانون را گذاشته بودند و این را تغییر نمیدادند! ما هم در قانون اساسی مان و هم برخی قوانین عادی این سازوکار را گذاشتیم که قوانین ما غیر از یک اصولی مثل اسلامیت، جمهوریت بقیه قابل بازنگری اند.
مجری: قوانین آمریکا هم قابل بازنگری اند.
دکتر غلامی: عرض کردم، نه نه!
مجری: همین که این مورد [تبعیض نژادی] بازنگری شده است یعنی هست. ما به مجلس شورای اسلامی میگوییم مثلآ همین بحث پوشش، مجلس شورای اسلامی چکار کن؟ بیا با دو سوم آراء یعنی با ۲۰۰ نفر از ۲۹۰ نفر تقریباً بگو من میخواهم موضوع پوشش را به همه پرسی عمومی بگذارم. براساس اصل ۵۹ این اختیار هست اما وقتی قانون تبعیض نژادی در آمریکا بود، جز اعتراضات مردم چیزی این موضوع را عوض نکرد بخاطر اینکه نظر هیأت حاکمه این بود که همین است ولا غیر!
مجری: خب الان مجلس ما هم اگه موافق باشد که همین است ولا غیر خب این تغییری نمیکند تا اینکه مردم بخواهند…
مهمانان برنامه: یعنی شورای نگهبان خودش اصلاً میاید و میگوید که طبق موازین اسلامی نیست این یک نکته، نکته دوم هم اینکه شما دارید میگویید قابل دفاع عقلی باشد. شما تمام مدت وقتی بحث می کردید از یک عقلی که پشتوانه اش شرعی بود، صحبت می کردید. یعنی نمیتوانید، با عقل سکولار هم اگر نگاه کنید همین قانون هم قابل دفاع نیست!
دکتر غلامی: اینکه گفتم عقل، کدام عقل منظور است!؟ این نکته شورای نگبان را هم نگه دارید.
اولاً اینکه اگر مجلس چیزی را تایید کند و شورای نگهبان رد کند و مجلس اصرار بورزد موضوع بسته میشود و میرود مجمع تشخیص. به طور متعدد ما مواردی داریم که مجمع تشخیص نظر شورای نگهبان را قبول نمیکند.
ایام اخیر هم مواردی داشتیم و شاید مصادیقش خیلی گفتن نداشته باشد. باشد خیلی بسته نیست این یک. نکته دوم چی بود از ذهنم پرید؟
مهمانان برنامه: عقل شرعی، عقل سکولار!
رویکرد عقلانی به حجاب
دکتر غلامی: ببینید آیا بین عقل و شرع رابطه تباین است؟ یعنی ما یک عقل داریم یک شرع؟
نه! ما یک شرع داریم که دو تا گزاره دارد: عقل و نقل. خب یکجا، یعنی مثلاً حرکت اباعبدالله الحسین (ع) در روز عاشورا حرکت عقلی بود یا شرعی بوده؟ میگوییم شرعی بوده! هم عقلی هم نقلی!
یکجا عقلِ؛ یعنی ما می آییم با استدلال و بدون پشتوانه نقل یعنی آیات و روایات یک چیزی را اثبات میکنیم.
یکجا میگوییم آیات و روایات این را گفتند.
در مورد حجاب یکی از بزرگواران جلسه پیش سوال کردند که فلسفه حجاب چیست؟ من در فلسفه حجاب اصلاً سراغ نقل نرفتم. رفتم سراغ عقل؛ گفتم اثر حجاب به جهت اجتماعی سبب استواری اجتماع است. ما در جامعه کاری می کنیم که روابط انسانی شود. یعنی چه؟ یعنی وقتی یک خانم به آقا میرسد، آقا بخاطر قدرت بدنی بیشتر یا امکان تولید ثروت بیشتر یا هر چیزی احساس برتری نکند. حجاب زن یعنی مانعی به نام حجاب در مقابل تمایل مرد، زن را در موضعی بنام قدرت قرار می دهد!
مهمانان برنامه: آقای دکتر غلامی این ها بحثهای نظری است که الان از لحاظ جامعه شناختی قابل تشکیک است یعنی الان اگر یک نفر بیاید که خیلی تخصص داشته باشد می تواند مورد به مورد با شما بحث کند که این ها اشتباه است!
دکتر غلامی: شهید مطهری این ها رو ۵۰ سال پیش مطرح کرده است! این جامعه شناس هایی که میگویید در این ۵۰ سال یک جواب متقن به همین کتاب حجاب شهید مطهری ندادند.
شما غرب را نگاه کنید؛ آن جاهایی که به اسم آزادی، گفتند آقا ما محدودیتی برای روابط و پوشش قائل نمیشویم به کجا رسیدند؟! بعد الان نهضت بازگشتی که در کشورهای مختلف مثل استرالیا، کانادا، امریکا در مورد پوشش دارد اتفاق میفتد و اقبال مردم به بحث عفاف این نتیجه ی چیست؟
پس این عقل و نقل دو تا گزاره اند. عقل می آید میگوید اثر خانوادگی حجاب چیست؟ میگوید که یکی از کارکردهای خانواده، روابط زناشوئی است، اگر ما این روابط زناشویی را و لذت خواهی و لذت طلبی زن و مرد را در خانواده منحصر کردیم _یعنی من احساس میکنم از خانه که می آیم بیرون هیچ امکان لذت بری ندارم و فقط خانواده است_ این کارکرد برای خانواده میماند!
اما اگر شما حجاب را برداشتید و من احساس کردم یک چیزی متنوع تر و کاملتر از خانواده در جامعه گیرم می آید، ناخودآگاه بنیان خانواده سست می شود! به جهت فردی هیچ آیه و روایت نمیخوانم که نقلی نشود! به جهت فردی عرض کردم آرامش روانی بوجود می آید به این معنا که ما در جامعه بین خانمها رقابت در خودآرایی ایجاد نمیکنیم که اگر این رقابت آغاز بشود، هم زنان سرخورده و شکست خورده میشوند و هم مردها! اینجا دلیل نقلی نیاوردم.
حالا میگویید جامعه شناسان دلیل عقلی دارند این عرایض من در کتاب شهید مطهری هست و کتابهایی که معمولاً ناظر به آن بحث هست را بیشترش را حقیر دیده ام.
مهمانان برنامه: البته هنوز هم خودآرایی هست حتی با همان نوع پوششی هم که دارند می بینیم خیلی خودآرایی وجود دارد.
مهمانان برنامه: در غرب این آزادی و عادت کردن که می بینید اتفاقاً خودآرایی زنِ غربی خیلی کمتر از زن ایرانی است و آدم اتفاقاً احساس امنیت بیشتری میکند آنجا!
دکتر غلامی: حالا شما باید به این سوال جواب بدهید که آیا زنهای ایرانی خودآرایی میکنند چون حجاب دارند؟ چون گفتیم حجاب داشته باشند، دست به خودآرای میزنند؟
مهمانان برنامه: چون عقده ای شدند!
مهمانان برنامه: نه عقده ای نشدند. هی به زنان ایرانی میگویید عقده ای به من برمیخورد! من احساس میکنم از یک جایی محدود شده است دوست دارد جای دیگری جبران کند تا به تعادل برسد.
ضرورت نگاه سیستمی به حجاب
دکتر غلامی: من فرمایش شما رو کاملتر کنم. اسلام یک بسته داده است. یک تکه اش حجاب است! یک تکه اش رضایت جنسی در خانواده است! ما وقتی به روایات نگاه میکنیم مثلاً فردی اومده سراغ ائمه یک سوالی پرسیده در مورد جزئی ترین مسائل زناشوئی، شاید سوال را ببینید احساس کنید چقدر بد بوده که این سوال را از اهل بیت پرسیدن بعد حضرت مفصل و به جزئیّت جواب دادند. یعنی ما پاسخ دادیم در مسائل نقلی و روایات که آقا رابطه ی جنسی تان کامل باشد حتی در مورد نحوه اش توضیح دادند. خب! آن دینی که گفته حجاب، یکجا گفته رابطه جنسی کامل!
دینی که گفته حجاب، گفته ازدواج به موقع! دینی که گفته حجاب، گفته اگه همسرت را از دست دادی، سریع ازدواج کن، این بسته باهمه! وقتی این ها اتفاق نیفتاد و فقط گفتیم حجاب، همین اتفاقی که گفتید میفتد! چون من احساس میکنم نیازهایم برآورده نمیشود، مثلاً شدم یک دختر ۳۲-۳۳ ساله، حداقل ۱۵ سال پیش دوست داشتم ازدواج کنم، نکردم! الان هی میگویند حجاب! حجاب! میگویم آقا نیازم چی میشود؟ میگویند حالا حجابت رو داشته باش! بسته کامل نیست، لذا از یکجایی سر باز میکند! اینکه عرض کردم جامعه ما خیلی جاها از اسلام دور شده است ناظر به این نکته بود.
حجاب؛ اقبال یا ادبار
مهمانان برنامه: آقای دکتر احساس میکنم الان هر بحثی بکنیم باز نصفه و نیمه میماند؛ یعنی برای مخاطبین جا نمیفتد که آخر بحث چی میخواهد بشود! ما میتوانیم یک کاری بکنیم؛ اینکه اول خود حجاب را تعریف کنیم و در مورد حجاب شناخت پیدا کنیم. چیزی که هست اینکه خب خیلی ها هستند که در این جمع ممکن است حضور داشته باشند از جمله خودِ بنده و خیلی ها هستنند از مخاطبین که حالا اسمش رو بگذاریم تحول، دچار تحول شدند؛ یک دیدِ خیلی بدی به حجاب داشتند قبلا و بعدش یک اتفاقی افتاده و حالا یک نگرش جدیدی پیدا کردند و دیدشان عوض شده است، آنها چه اتفاقی برایشان افتاده؟ آنها چی از حجاب متوجه شدند که به سمتش روی آوردند؟
مجری: سوالِ برعکس این هم داریم، خانم های باحجابی بودند که بعداً حجابشان را کنار گذاشتند!
مهمانان برنامه: قطعاً اجتماع هم دخیل هست!
مهمانان برنامه: یک روز من داشتم در خیابون میرفتم یک خانمی را دیدم که خیلی محجبه بود. بعد دختر خانمش مانتویی بود. خیلی بچه بودم بعد تو دلم خندیدم گفتم چه میشود که مامانِ این شکلی میشود و این دختر این شکلی میشود؟ چون احساس می کردم حتماً این خانم با حجاب باید صاحب یک دختر باحجاب هم باشد! شاید مدرسه هم نمیرفتم! این همینطوری توی ذهن من علامت سوال بود و در خیابان که راه میرفتم آدمهای مختلفی را می دیدم. بعد اینقدر این زیاد شد زیاد شد که ما آنموقع مدرسه مذهبی می رفتیم بعد می دیدیم ای بابا! همکلاسی هایمان یکی بعد از دیگری رفتند! مسئله مبتلا به جامعه ما اتفاقاً ریزش آدمهایی هستند که خانواده های مذهبی دارند، شاید خیلی هایشان همین شناختی را هم که میگویند داشتند بعداً دچار این مسئله شدند که برو بابا!
مهمانان برنامه: ولی آمار دقیقی از هیچ کدام نداریم که کدام واقعاً بیشتر است!
مهمانان برنامه: درست. ولی بحث ریزش هم برمیگردد به خود خانواده های مذهبی به خودِ افراد. حالا مذهبی که بلد نیستند انتقال بدهند. بلد نیستند تعریف کنند…
مهمانان برنامه: بدحجابی، که در موردش صحبت کردیم خیلی علتها میتواند این بدحجابی را بوجود آورد. حالا راه حلّش چه میتواند باشد؟ ما همه اش میگوییم این آن را بوجود میاورد و …
دکتر غلامی: عرض کنم در مورد تعریف حجاب، ما خیلی هم فنی نیستیم. این آن حدی از پوشش که…
مهمانان برنامه: نه صرفا تعریف! آن ادلّه اش آن چیزی که قانع کند.
دکتر غلامی: ببینید یک وقت می گوئیم نقلی که آیات قرآن است! جلباب و خِمار و این ها. آیاتی که اینقدر خوانده شده است که من دوباره آنها را تکرار نمیکنم!
عقلاً حجاب هم دلیل فردی دارد و هم دلیل خانوادگی و هم دلیل اجتماعی که عرض کردم. ولی اینکه می فرمائید ریشه های اقبال به حجاب و هم ادبار و پشت کردن به حجاب چیست؟ این واقعاً یک ۴۰۰ صفحه کتاب شد و چند سالی وقت گرفت تا نگارش شد. اینکه چه دلایلی است در سه دسته و هر کدام را در سه زیر شاخه میگویم.
دلایل اقبال و ادبار یا پشت کردن به حجاب یا فردی اند یا خانوادگی و یا اجتماعی. در حوزه فردی یا شناختی اند یا گرایشی یا رفتاری. خانوادگی و اجتماعی هم همینطور یعنی یک ۹گانه داریم. مثلاً میپرسند که مادر محجبه و دختر خانم غیر محجبه دلیلش چیست؟ اصلاً این سوال را از اینجا نمیشود جواب داد. من باید سوال کنم بفرمائید خانم و دختر خانم معرفی کنید، خانم؛ صدتا سوال از خانم می پرسم و خانم رو بررسی میکنم و صد تا سوال از دختر خانم! بعد به شما میگویم دلیل ایشان این یک مورد است. چیست؟ یک روز خانم دختر خانمش را برده مسجد آنجا مثلاً این دختر خانم هم با اینکه کوچک بوده حجابش کامل بوده و این ها بعد یک ذره از موهایش از پیشانی بیرون ریخته است! یک خانمی آمده از آنجا رد شده است گفته این شراره های آتش را بکن توو! این یادش مانده. اینکه میگویم یادش مانده به همین شدت هست!
ما آدم داشتیم در بین این مجرمین سابقه دار که چند نفر را گرفت و کشت. قبل از اعدام یکی از همکارهای ما با این صحبت کرده بود گفته بود من وقتی ۱۲ سالم بود بازداشت شدم. تو بازداشت یکی به من تعرض کرد. آن روز به خودم گفتم انتقامم را از این جامعه می گیرم و گرفتم! یعنی من میگویم پس این دختر خانم یک خانم بی سلیقه توی مسجد که مویش را کشیده عامل روی گردانی اش شده؛ بک وقت این هست! خانم دوم که مادر محجبه بود، دخترش را بررسی میکنم میبینم یک دوستی در دوره دبیرستان داشته است. خانم سوم در بچگی اش فلان فیلم سینمایی دیده… برای تک تک این هایی که دارم میگویم خاطره دارم ولی میترسم توضیح بدهم و آن صاحب خاطره میترسم بیننده برنامه باشد! خانم نفر چهارم علتش این هست که در تلویزیون یک خانمی را دیده و خواسته خودش را شبیه آن کند! من معتقدم حلقه اول کامل نشده است.
مهمانان برنامه: شناخت؟
دکتر غلامی: همان شناخت. حالا چرا؟ الان شما فرض کنید در خیابان مثلاً گشت ارشاد با یک خانمی که خیلی بد پوشش هست حتی محترمانه برخورد کند و بگوید خانم اگر لطف بفرمائید و … . آنهایی که شکل آن خانم هستند بد و بیراه می گویند. آنهایی که شکل آن خانم نیستند ولی حجابشان کامل نیست این ها هم میگویند آقا به شما چه ربطی دارد. آنهایی که حجابشان کامل هم هست میگویند بابا ول کنید به اینقدر فحش خوردن نمی ارزد. چرا؟ چون ما به لحاظ شناختی نگفتیم چرا آن فرد باید جلویش گرفته بشود! لذا دائماً بدهکاریم! ما اول باید اقناع کنیم ذهن مخاطب را که چیزی که ما داریم میگوییم درست هست!
سه جور مدیریت افکار عمومی داریم: ۱. تنبیه ۲. تشویق ۳. اقناع. فرض کنید شما بچه های مدرسه اید. شلوغ میکنید و ما برای شما یک استخر در مدرسه درست میکنیم؛ این میشود مدیریت تشویقی. مدیریت تنبیهی اینست که هر کسی هر حرفی میزند بزنیم توی سرش! مدیریت اقناعی هم یعنی میگوییم سوالت چیست؟ بعد بنشینیم و با هم حرف بزنیم. این سخت است اما باقی ماندنی و عمیق میباشد.
مهمانان برنامه: این ترتیب دارد؟ تنبیه؟
دکتر غلامی: نه نه. ما باید یکی را انتخاب کنیم. ما باید مدیریت اقناعی را انتخاب کنیم.
مهمانان برنامه: فقط تنبیه را داریم ما!
دکتر غلامی: نه! تشویق و تنبیه و اقناع.
مهمانان برنامه: آنجا که اقناع نکردیم چقدر ممکن است اجبار جواب بدهد؟
دکتر غلامی: آن یک کار آمار میخواهد حالا من یک پرانتز هم باز کنم.
مهمانان برنامه: عقلی ها!
دکتر غلامی: نه عقلی نیست چون با عدد و رقم سر و کار داریم! واقعش اینست که حرف بدی میخواهم بزنم ولی میگویم. حجاب مردم خیلی به جمهوری اسلامی ربط ندارد! مردم قبل از اینکه اسلام وارد این کشور بشود حجاب داشتند! خب. همین حجاب را ادامه دادند. الان هم هر فراز و فرودی پیش می آید مردم یک محدوده ای از پوشش را رعایت می کنند. یک وقت هایی رفتارها و کارهای ما باعث می شود تحریک بشوند، تندتر بشوند اما از یک چارچوبی خارج نمیشوند! و لذا نگرانی از این بابت است که چه میخواهد بشود الان؟!
مهمانان برنامه: خیلی من با حرف شما مخالفم.
مهمانان برنامه: الان از چارچوب خارج نمیشوند؟! زمان قبل از انقلاب خانم هایی بودند که محجبه نبودند ولی خب وقتی با یک شخص روحانی و متشرع دعوت میشدند و میدیدنشان، سعی میکردند بهتر باشند.
دکتر غلامی: احترام بگذارند!
مهمانان برنامه: ولی خب الان یک اتفاقی افتاده که آن با حجاب ها هم میخواهند اتزجار خودشان را از این حجاب …
دکتر غلامی: مطابق معمول شما اجازه انعقاد کلام رو ندادید. ببینید اینکه یک خانمی [به چه شیوه ای لباس] میپوشد با اینکه یک خانم، الان روحانی یا آدم مذهبی می بیند احترام سابق را نمیگذارد، دو تا معلولند با دو تا علت. اول بفرمایید ذهنیت این آدم فارغ از اینکه با پوشش یا بی پوشش هست، نسبت به روحانیت چیست؟ یک موقعی یک خانم محجبه ای حتی روبند هم زده، یه یک روحانی که میرسد ممکن است احترام نگذارد! این علتش اینست که رابطه اش با روحانیت شاید خوب نیست، نه اینکه حجاب دارد یا ندارد! این دو معلول از دو تا علت نشئت میگیرد!
ولی آن نکته را ببندم من همینجوری باز ماند! پس ریشه های اقبال و ادبار به حجاب را عرض کردم. ۲۰۰-۳۰۰ صفحه فقط بحث همین کتاب است! ولی آدم با آدم فرق میکند. گاهی اوقات آدم داریم میگوید در بچگی فلان فیلم را دیدم حالا نام نمیبرم ۳-۴ سالم که بود احساس میکردم که دوست دارم الان ازدواج کنم. درسته آن خانم الان خانم محجبه ای هست! خیلی آدم خوبی است ولی آن فیلم باعث شده بود من یک ذهنیت نسبت به خودم، جنس مخالف و خودآرایی پیداکنم، گاهی اوقات یک فیلم. پس این را نمیتوانم بگویم دلایل بدحجابی یا دلایل اقبال به حجاب این هاست و کامل نام ببرم اما آن نکته را کامل برگردم دوباره [و توضیح بدهم].
ببینید ما در مقام قانونگذاری در این کشور چه در قانون اساسی و چه در بند قوانین پایین تر از قانون اساسی، همیشه ساز و کار تغییر و تحول داشتیم. هیچ نیازی هم به اختیارات و حکم حکومتی و یک اتفاق ویژه و خاص نداریم. عرض می کنم ملموسش این هست اصلاً فرض بفرمائید مجلس از مردم رفراندوم هم نکند. خودش تصمیم بگیرد! قانون تصویب کند در مورد حجاب و پوشش و مثل هر قانون دیگری دولت میتواند لایحه بدهد به مجلس در مورد پوشش، مجلس بررسی کند و تصویب کنند برود شورای نگهبان! باب این ها بسته نیست. یک ماده ای است در قانون مجازات اسلامی. ماده ۶۴۸ و تبصره اش! می توانند این ها تغییر بدهند و برود شورای نگهبان و بعد تصویب بکند یا نکند بعد برود مجمع تشخیص. این بابش بسته نیست پس اینکه ما برای تغییر این قانون نیاز به نافرمانی مدنی داریم [اشتباه است].
فرض بفرمایید _یک مثال بگویم بعد ادامه فرمایشتان را بگویید_ جایگزین زندان؛ همه می گفتند داخل و خارج که آقا مجازات زندان، مجازات بدی است! معضلات خانوادگی و اجتماعی دارد! اقتصادی دارد! این حرف زده میشد. اساتید هم متعدد در کلاسها گفتند در کتابها نوشتند. قانون مجازات اسلامی بدون اینکه نیاز به شورش یا تظاهرات یا رفتار خاص و نافرمانی مدنی داشته باشد در قانون سال ۹۲ مجازات جایگزین حبس تصویب شد! اما استدلال کردند. اینکه ما با یک حرکتِ این شکلی، حالا این چند تا دختر ناآگاهی که کردند، این شکلی بدتر میکند کار را اتفاقاً. یعنی اگر قرار هست با یک منطقی حرفی زده بشود، اینجور رفتارهای رادیکال واکنش های تند طرف مقابل را در پی خواهد داشت.
مجری: اتفاقاً آقای دکتر غلامی من این نکته را میخواستم اشاره کنم که در امریکا هم دقیقاً همین فرایند هست. یعنی حالا خودتان مطلع هستید آنجا یک مجلسی هست مخالف! در واقع این قانون بود و مردم سعی کردند و از آن مجلس جوابی نگرفتند و مجلس تغییر قانون نداد. مجبور شدند نافرمانی مدنی کنند. آنجا هم تازه مراجعه به یک نهاد دیگری غیر از مجلس وجود داشت. آنجا هم قانونی اگر مجلس میگذارد بر علیه قانون و یا آن دیوان عالی میشود اعتراض کرد، شکایت کرد. در واقع قانون را رد کرد و همین اتفاق هم در مورد مدارس آنجا اتفاق افتاد. چون تبعیض نژادی در مدارس هم بود و اولین قانونی که تصویب شد در واقع آن دیوان عالی شان ورود کرد که بابا این قانون اشکال دارد برداریم! این قانون را که در واقع دیگر در مدارس تبعیض نباشد.
دکتر غلامی: تفاوت در اینجاست که آنجا روندی برای تغییر قانون در مجلس ذکر نشده است.
مهمانان برنامه: آقای دکتر یک ذره در جامعه بحث کنیم؛ ما الان در کجا، کدام نماینده مجلس مان [اقدام میکند علیه این قانون]؟ حتی صدا و سیما بارِ اولِ است که این حرفها را پخش میکند آنوقت شما توقع دارید که نماینده مجلس ما بیاید درباره قانون حجاب حرف بزند؟! یعنی اینقدر این مسأله را ما سیاسی کردیم، اینقدر حیثیتی اش کردیم که هیچ کسی سمتش نمیرود! برای اینکه اگر اشتباه است، اشتباهش را بپذیرد. ببینید ما صدای مردممان و صدای اجتماعمان را نمیشویم که یک دخترک مو فرفری می آید میشود صدای اجتماع که خیلی الان طرفدار دارد!
مجری: الان خیلی رادیکالی نیست الان دختر در خیابان عکس میگیرد، حالا رادیکالی نیست که بگویند آقا بانک را آتش میزند و …
دکتر غلامی: حرکت رادیکالی لزوماً به معنای قهری نیست، حرکت رادیکال به چه معناست؟ به این معنا که یک کسی می آید یک چیزی را که نماد است… حالا بخشی از خانمهای جامعه سرچوب میکند سر سکو می ایستد! به این میگویند حرکت رادیکالی! و لزوماً حرکت فیزیکی تند و قهر آمیز نباید باشد.
اما ببینید اینکه من چرا مثال ملموس زدم برایتان؟ برای اینکه بگویم راه تغییر قانون فارغ از اینکه این قانون باید عوض بشود یا نشود، این نیست. اینکه میگویید حیثیتی شده است، دقت کنید که بیشتر اعدامی هایمان قاچاقچیان مواد مخدرند. دائماً هم نهادهای حقوق بشری میگویند شما اعدام هایتان بیشتر است در حالی که چینی ها از ما بیشتر هستند، حتی امریکائی ها هم بعضی وقتها بدتر و بیشتر از ما اعدام میکنند اما معمولاً به ما اشکال میگیرند. در اعدام مواد مخدر مدام بحث بود و بحث بود، گفتگو شد. یک همایش جدی هم میخواست برگزار بشود که حالا آن به ثمر نرسید. وقتی کار به گفتگو و صحبت و دلایل عقلی و نقلی رسید، این موضوع به نتیجه رسید و الان دارد قانونی میشود. آن هم ایتدا همین بود. من میخواهم عرض کنم در جامعه ای که یک بخشی از مردم حالا هر تعداد من آمار ندارم، یک بخشی از مردم طرفدار پوشش هستند اگر شما از این طرف یک حرکت این شکلی کنید آنها ناخودآگاه واکنش نشان می دهند.
مهمانان برنامه: تقصیر این سیاستگزاران بزرگوار یا غیربزرگوار اینست که وقتی اتفاق چهارشنبه های سفید میفتد حالا حرکتی که نمیدانم با چه فکری اتفاق میفتد می آیند و سطح شیبدار می گذارند!؟ تهِ تدبیر بزرگواران گذاشتن سطح شیبدار روی …
مجری: جایی برای گفتگو نمیگذارند!
دکتر غلامی: شما سوالتان را نگه دارید. من الان مدافع …
مجری: نماینده جمهور اسلامی!
دکتر غلامی: جمهوری اسلامی و اصل نظام اسلامی نه دولت! ببینید یک وقت اشتباه نشود که من رسانه را همان اول گفتم که باید یک فکر جدی بشود و تغییرات جدی می طلبد به جهت رویکرد و جسارت.
اما دولتها؛ بنده اگر قرار هست در مورد دولتها صحبت کنم ۲۰-۲۵ دقیقه آتشین باید صحبت کنم. مطلقا قبول ندارم من این حرفها را! اینکه می فرمائید که آقا فلان کار را کردند ما یک کار بچه گانه ای می کنیم که دیگر نتوانند؛ مثلا یک جا جمع میشویم قیر میریزیم که این ها پایشان بچسبد، این ها کارهای کودکانه است! من دارم میپرسم چرا طرف مقابل تان این کار را میکند؟ چون بجهت نظری، شما نتوانستی خلع سلاحش کنی! اگر شما به جهت نظری یک نفر را خلع سلاح کنید اگر بخواهد حرف بزند اصلا مردم تحویلش نمی گیرند.
شما سطح مردم را بیاورید بالا یک عده همیشه با ما مخالف هستند! خیلی خب. آن مخالف می آید سر و صدا میکند عامه مردم احساس میکنند این حرف از بیخ غلط است! یک کسی میخواهد شلوغ کند حواس یکی دیگر را پَرت کند. من و شما سه نفر را واکسینه میکنیم حالا آن فرد هرچقدر دلش میخواهد سروصدا کند. این سه نفر میگویند نقشه هایت معلوم است برو پی کارت! ما این کار را باید انجام بدهیم!
مهمانان برنامه: خب ما واکسینه نکردیم، از طرفی عملکردمان در این ۳۰ سال در آموزش، فرهنگ، عقیدتی این بوده که یک جمع از جوانهای ما دچار دین گریزی شدند و از دین و اسلام و حجاب و روحانیت و همه این ها فراری اند. این یک طرف قضیه است که ما این کار را نکردیم، واکسینه نکردیم، از آن طرف سانسور کردیم خیلی چیزها را. از آن طرف کار ایجابی هم نکردیم میایم میگوییم که حالا این کارها را نکردیم، قرار هست این اتفاق ها بیفتد، این چطوری قرار هست اتفاق بیفتد؟
دکتر غلامی: به عنوان چی از من سوال می کنید که میگویید تو الان بگو؟ کیا چکار باید بکنند یا خوذت باید این مساله رو حل کنی؟ سوالتان سوال اول است دیگر! سوال شما این هست که چه اتفاقی باید بیفتد؟ اتفاقی که باید بیفتد اجرای کامل و تام مصوبه ی حجاب و عفاف شورای عالی انقلاب فرهنگی سال ۱۳۸۴ است.
مهمانان برنامه: چرا این اتفاق نمیفتد؟
دکتر غلامی: آهان. این را قبلاً عرض کردم. الان چکار کنیم بگو! من چکاره ام که بگویم البته می توانم پیشنهاد بدهم.
مسائل فرهنگی بی سروصدا اثر میگذارد
اما اینکه میگوئید چرا اجرا نمیشود؟ ببینید مسئله فرهنگ برخلاف سایر امور آثار مثبت و منفی اش دیر ظاهر میشود یعنی ما یک خرابکاری می کنیم مثل همین اتفاقی که توی سکه افتاد! یعنی واقعا یک سامانه نبود که هر کس میخواد یک سکه بخرد، کد ملی اش را بزند که نتواند دوتا بخرد؟! که یک نفر تعداد سکه هایی که میخواهد بخرد ضربدر هزار از سنش بیشتر نشود یا یک نفر نرود ۷۰ میلیارد تومان وام بگیرد از بانک و سکه بخرد؟ این مسئله اقتصادی وقتی شما خرابکاری میکنی زود خودش را نشان میدهد یا آن طرف یارانه ها اگر به درستی برای یک عده واریز بشود برای آنهایی که نیازمندند خیلی زود آثار خودش رو نشان میدهد.
ولی مسائل فرهنگی اینطور نیستند یعنی مسائل فرهنگی مثل همان یارو هستند که داشت دزدی میکرد، یک نفر رد شد گفت داری چکار میکنی؟ گفت دارم یک سازی را مینوازم، گفت چرا صدایش در نمی آید؟ گفت صدایش فردا درمی آید! فردا آمد دید صاحب مغازه دارد میزند رو سر خودش نگو طرف دزد بود که دیشب داشت دزدی میکرد! مسائل فرهنگی این شکلی اند به همین خاطر حساسیت برانگیز نیستند. میگوییم آقا الان دارد یک اتفاق بدی میفتد، طرف میگوید: چه اتفاقی؟ مردم دارند زندگی شان را میکنند، توجه نمیکنند. ۵سال بعد این مسئله یک مرتبه بروز پیدا میکند، وقتی بروز پیدا کرد میگویند حالا چکار کنیم؟ گرفتاری اینکه وقتی بروز پیدا میکند میخواهیم مسائل فرهنگی را اقتصادی حل کنیم، سیاسی حل کنیم، آقا یک راهکار بدهید ما این را ۵ دقیقه ای جمعش کنیم!
مجری: امنیتی دیگر!
دکتر غلامی: یک وقتی یک آقایی از یک جایی به بنده زنگ زد که آقای فلانی _حالا بنده خدا با ابراز لطف و این ها_ که شما تشریف بیاورید فلان دانشگاه و با این دَمِ خودتان یک سخنرانی بکنید مسئله حجاب برای همیشه در دانشگاه ما حل بشود! بهش گفتم معذرت میخواهم، من غلامی هستم شما با حضرت عیسی(ع) باید تماس بگیرید چون آن دمی که یک مرتبه می دمید و همه درست می شد مال ایشان بوده من آن را ندارم. تصور این آدم چیست؟ طرف باید بیاید شاید یکسال دوسال فقط بشنود، هیچ تغییری نکند! دو سال بشنود اول راستی آزمایی کند که دروغ و کلک و منفعت پشتش نیست و دوباره با یک منافقی طرف نیستند!
مهمانان برنامه: پس چطور انتظار دارند که با یک گشت ارشاد همه مشکلات حل بشود.
دکتر غلامی: برای همین عرض کردم گشت ارشاد همان آویزی است که زنجیرش نیست! اگر بقیه چیزها بود گشت ارشاد معنی داشت.
مهمانان برنامه: راه اشتباه را چرا دارند ادامه می دهند؟
دکتر غلامی: من در کار فرهنگی الگو را حضرت نوح (ع) میدانم، حضرت نوح(ع) ۹۵۰ سال کار کرد ۸۰ نفر جمع کرد! هر ۱۲ سال یک نفر! بنظر من هر کسی میخواهد کار فرهنگی کند هر ۱۲ سال یک نفر! حوصله ندارید انجام ندهید!
آنهایی که متولیان کار فرهنگی اند باید اینقدر حوصله داشته باشند که سرمایه گذاری می کنیم الان، اصلاً ما شهید می شویم نسل بعد إن شاءالله نتیجه اش را می بینند.
ما در کار فرهنگی الان این شکلی هستیم: کار فرهنگی راه انداختی؟ آره! تا هفته دیگه لیست یک میلیون نفری بده که گزارش بدهیم! یک میلیون نفر در یک هفته! من اگر کمپین هم راه بیندازم نمیتوانم جمع کنم. نگاه ما! میگوید چرا انجام نمیشود؟
سال ۷۱ آقا اعلام میکنند مراقب تهاجم فرهنگی باشید، گوش نمیکنند. میگویند شبیخون فرهنگی، گوش نمیکنند، ناتوی فرهنگی، گوش نمیکنند. در مسائل فرهنگی ما بازی سیاسی می کنیم. منافع ملی در مسائل فرهنگی رعایت نمیشود! دولتهای مختلف، افراد مختلف نقش بازی میکنند. دقت کردید ازشان که می پرسیم برنامه شما برای بحث عفاف و حجاب در جامعه چیست؟ بعضی وقتها اینجوری میگویند: حالا بالاخره یک چیزی تنشان باشد!
سوال شما رو قطع کردم بفرمائید.
مهمانان برنامه: من در مورد راهکارهایی که گفتید در مورد حجاب میخواستم بگویم این بحثهای ما فکر نمیکنم راه به جایی ببرد، شما راهکار را بگویید. کسانی که دارند می بینند بشنوند. شاید این وضع الان حجاب بهتر شد و گرنه اگر درباره فلسفه حجاب بخواهیم صحبت کنیم فکر کنم هزار تا برنامه هم باز کم باشد!
دکتر غلامی: من میخواستم کتاب بنویسم رفتم سراغ اینکه اول دلائل بدپوششی در ایران چی مواردی است؟ فردی، خانوادگی، اجتماعی؟ شناختی، گرایشی، رفتاری! در هر کدام ۹گانه! در بحث ناظر به این ها ما چکار می توانیم بکنیم، خانواده ها چکار میتوانند بکنند، جامعه وظیفه اش چیست؟ و افراد چکار میتوانند بکنند. اما آن بحث یک بحث کاملاً تبیینی است یعنی فرض بفرمایید در خانواده از کی باید بچه هایشان رو حکیم بار بیاورند! یعنی بچه ها باید بحث حِکمی بشنوند یا نه! بحث حکمت گونه! مثلاً بچه ۳-۴ سالش هست؛ سوال میکند در مورد خدا، شیطان، خصوصاً دوره ی ما که بچه ها نسبت به قبل وحشتناکند. وحشتناک! بچه ی ۵ ساله رسیده پیش من میگوید شیطان ۵ هزار سال پیشِ خدا بوده و خدا را عبادت می کرده؟ میگویم آره! میگوید پس چرا به آدم سجده نکرد؟ بچه ی ۵ ساله! ما ۵ ساله بودیم داشتیم فکر میکردیم اسممان چیست؟ خب! این بچه تو این سن بحث حِکمی می خواهد یعنی قدم اول اینکه خانواده از یک زمانی باید شروع کنند با بچه ها بحث استدلالی کنند. حرف بزنند در مورد پوشش صحبت کنند. ما الان دخترهایمان میرسند به سن تکلیف، برایشان جشن تکلیف میگیریم اما واقعاً در مورد حجاب و پوشش غیر از احکام پوشش در مورد مبانی پوشش با دخترمان صحبت می کنیم؟ یعنی بچه چه زمانی دلایل اینکه چرا الان باید پوشش داشته باشد را شنیده؟
مهمانان برنامه: خانواده و استحکام و فلان و… همه این ها را شنید.
دکتر غلامی: نه اصلاً بحث از اینجا آغاز نمیشود!
مهمانان برنامه: تبیین هاش هم باید فرق کند!
دکتر غلامی: چی شده است؟
مهمانان برنامه: میگویم جامعه جوان ما با جامعه جوان ۴۰ سال پیش خیلی فرق میکند.
دکتر غلامی: قطعا همینطوره!
مهمانان برنامه: پس تبیین ها هم باید با ۴۰ سال پیش فرق کند!
دکتر غلامی: بله. و لذا امیرالمومنین می فرمایند بچه هایتان را برای زمان خودتان تربیت نکنید آنها را برای زمان خودشان تربیت کنید. اینکه میگویم بحث حِکمی یعنی اینکه میگویم بنشینید بگویید استواری اجتماع، استحکام و … . هر آدمی یک نسخه ای دارد بچه شما بحثهای استدلالیش از کجا آغاز میشود! تو مدرسه در مورد پوشش چه بحث هایی می شنود! در معرض چه تحریکات جنسی قرار میگیرد بر مبنای آن ناظر با او حرف میزنیم.
مهمانان برنامه: ممکن است کودک ما در مهدکودک _اگر که در خانه خودش هم تلویزیون ندیده باشد_ سیندرلا و شخصیت های کارتونی جدید را ببیند و دلش بخواد شبیه آنها باشد چون زیبایی را دوست دارد. حالا من هزاری هم بیایم در مورد حجاب با زبان خودش صحبت کنم [فایده ندارد]. چون از ابتدا الگوسازی برایش شده است که آن الگوسازی برایش گرایش ساخته و این گرایش آنقدر قوت دارد که نتواند با عقل و استدلال آن را تغییر دهد.
دکتر غلامی: حالا قبل و بعدش مادر و خواهر و خاله، مادربزرگ و بقیه بستگانش را در اوج زیبایی دیده و خودش را هم در زیبایی دیده، آیا اینقدر راحت با یک کارتن وامیدهد؟! ببینید حرفتان خوب است که تبیین کنید برای خانواده ها اما موضوع، موضوعی نیست که در یکی دو جلسه بخواهیم بگوییم.
مهمانان برنامه: این برمیگردد دوباره به همان شناختی که اول عرض کردیم.
خانواده عامل گرایش فرزندان به حجاب
دکتر غلامی: اول شناخت است بعد گرایش. از هر کدام مثالی بزنم که بخشی از فرمایش شما را جواب داده باشم. حالا بیایم سراغ گرایش؛ بچه من یک چیزهایی درباره شناخت حجاب شنیده احساس میکند حرف درستی است! حالا میخواهم به او بگویم با حجاب چه شکلی میشوی! و چه آدمی میشوی! نزدیکترین فرد، مادر است! بعد خواهر بزرگتر بعد به نسبت ارتباطات خاله، عمه، مادربزرگ و … .
این بچه در این آدمها خصوصاً نزدیکانش اگر نگاه کند [میگوید] من ده سال دیگر کی ام؟ ایشانم، ایشانم یا ایشانم؟ اگر برای من یک الگو درست کردی که من از همین الان برایش ضعف می کنم تمام تلاشم را میکنم مثل او بشوم!
خانواده هایی را [دیده ام] که مثلاً سه تا دختر دارند؛ دختر اولی خیلی خوب است، معمولاً دوتای دیگر هم خوب هستند. معمولاً نمیگویم همیشه چون کار آماری نکردم ولی معمول اینست که ۴-۵ تا برادرند اولی خوب است، معمولا تا یک جایی از خوبی بقیه را می تواند حرکت بدهد! پس قسمت دوم الگو هست.
سوم بحث رفتار است! ببینید الان توی خانواده های ما یک محدودیت هایی بعضا دیده میشود. مهمانی خانوادگی برپا می کنیم بعد مثلاً یک سالن نشستیم آقا و خانم از اول تا آخر مهمانی. آقایان که معمولاً راحتند. شما همینجوری باید بنشینید. می توانیم تعبیر کنیم به اینکه دختر توی مهمانیها احساس اذیت نکند؛ یعنی فرضا احساس کند پسرها راحتند [و پیش خودش بگوید] : ما محدودیم، اصلا انگار نفرین شده ایم ما دخترها! این دختر بودن هم بیچاره کرد ما را! درست مثل همان اتفاقی که بعضاً در مدارس هم میفتد. مدرسه پوشیده است و به دخترها میگویند باید با مقنعه در کلاس بنشینی! برای چی؟ اصلاً این شکلی به موضوع نگاه کرده ایم؟
تا قبل از انقلاب اگر آقایان و خانمها فرزندان بنده بودند تمام قد، نگهداری میکردم از این ها که با وجود نظام بد این ها فاسد نشوند. جمهوری اسلامی که شد گفتیم الحمدلله این ها را تربیت می کند جمهوری اسلامی! آقا جمهوری اسلامی مسئول تربیت نیست! خانواده مهمترین نهاد بوده و هست و خواهد بود! در مورد این ها چقدر صریح _نه در لفافه_ صحبت کرده ایم؟
یک مثال بگویم؛ یک جایی جلسه اولیا و مربیان بود در مدرسه شناخته شده ای بنده را دعوت کردند. دیگر بعد از آن مورد، جلسه اولیا و مربیان نرفتم چون احساس کردم این ها ناراحت شدند [از صحبت های من]. رفتم در مورد پوشش مناسب پدر و مادر جلوی بچه ها صحبت کردم و همه اخم کردند! یک مادر جلوی پسرش چه جوری باید بپوشد، یک پدر جلوی دخترش وقتی از بیرون می آید راحت میتواند لباسش را عوض کند؟ میگوید دخترم است! میدانم دخترت هست! ولی جلوی دختر خودت همه جور؟ نتیجه اش این میشود که این بچه زودتر از زمان معین نسبت به چیزهایی سوال مند خواهد شد! و بعد جواب آن سوالها را از شما نمیگیرد! چون میترسد سوال کند!
بنابراین ما چه در شناخت، چه در گرایش و چه در رفتار، راهکارهای عملیاتی داریم. این مزیت ها رفته است کنار، چرا؟ چون یا به جمهوری اسلامی واگذار کردیم یا مسائل اقتصادی اولویت داده شده است یا حال نداریم یا سواد داریم یا نمیدانیم! بعد وقتی با پدیده ای در جامعه مواجه می شویم بجای اینکه علت این پدیده را بفهمیم میگوییم آقا همین حجاب اجباری که اصرار به کلمه اجبار هم دارد اگر اجبار را برداریم همه چیز حل میشود!! من میگویم معلول من ریشه در دین ندارد! ریشه در علل دیگری دارد آنها را درست کنید!
گفت و گو، مهم ترین راهکار عملیاتی
مهمانان برنامه: من یک نکته ای را اشاره کنم؛ شما فرمودین راهکارهای عملیاتی. راهکارهای عملیاتی ما الان داریم ولی راهکار عملیاتی درست نداریم؟ منم رشته ام روانشناسی است و در یکی از مهد کودک ها شاهد این بودیم که به بچه ها گفتند عروسکهای باربی رو بیاورید، آوردند در مهدکودک جلوی بچه ها همه آن عروسکها را آتش زدند! خب این الان یک راهکار عملیاتی برای اینکه بچه ها مثلاً …
دکتر غلامی: جسارتاً اسم این نه راهکار است نه عملیاتی! میتوانم بگویم هیچ کلمه خوبی برای این کار غیرعقلانی به ذهنم نمیرسد!
مهمانان برنامه: حماقت است دیگر!
دکتر غلامی: این یک حماقت برای یک دقیقه اش هست! اینکه خب اوج بی هنری است. من میگویم در مدرسه در حالی که معلم خانم است و دانش آموزان میتوانند مقنعه را باز کنند ولی برنمیدارند! این خودش یک بی هنری است. بعد شما میگویید آتش زدن عروسکها یک راهکار عملیاتی است!
مهمانان برنامه: یا واقعاً داستانهای کودکانه که من در نمایشگاه دیدم واقعاً قصدشان این بوده که ترویج حجاب باشد ولی حالا به اشتباه یکسری چیزها رو ترویج دادند.
دکتر غلامی: حالا اینکه یه عده ای که تخصص ندارند وارد این حوزه ها میشوند …
مهمانان برنامه: ما چقدر آدم آگاه داریم در این زمینه؟
دکتر غلامی: نه من عرضم چیز دیگری است. حالا یک نکته ای را بگویم؛ من معمولاً تلویزیون نمی آیم ولی حالا این برنامه را هم بخاطر رودربایستی با دوستان آمدم. چند سال قبل یک برنامه ای _آن هم نمیتوانم نام ببرم_ برنامه مستمری بود بنده را دعوت کردند. من که هر پیشنهادی قبلاً میگفتند و نمی پذیرفتم از آن برنامه بدم نیامد. گفتم دو سال میایم، خب بالاخره نزدیک صد جلسه میشود؛ یکبار دلایل بدپوششی را مورد به مورد میگویم . هر جلسه ای یک مورد میگویم راهکارها را هم میگویم تا یکبار مردم آموزش ببینند خب! حالا بعد آنها بنا به دلایلی یک شرطی گذاشتند. من گفتم آن شرط را نمیتوانم رعایت کنم و دیگر بهم خورد. میخواهم بگویم اگر تلویزیون تصمیم بگیرد میتواند این چنین برنامه ای هایی را با حضور کارشناس و بصورا پرسش و پاسخ برگزار کند. این قابل انجام است ولی چرا انجام نمیشود؟ چون ۱. ما یا اعتقاد نداریم به این موضوعات (نمیگویم رسانه دارد یا ندارد! دارد که این برنامه را برگزار میکند!) ۲. یا اینکه توان نداریم … اینکه میگویم توان حالا رسانه ممکن است از خودش دفاع داشته باشد! اما اگر بخواهیم از طریق رسانه کار قابل انجام زیاد است. بواسطه اینکه بسیاری از مردم ما معاند نیستند. بسیاری از مردم نا آگاه هستند.
مهمانان برنامه: بعد دوباره حجم دین گریزی جوانها که الان دارند…
دکتر غلامی: دین گریزی را چه میدانید؟ آیا ما ظاهر افراد را که می بینیم احساس میکنیم دین گریزند؟
مهمانان برنامه: نه با آنها حرف میزنیم آقای دکتر!
دکتر غلامی: مثلا طرف میگوید من هیچی را قبول ندارم هیچ اعتقادی ندارم. تا به این حرفها میرسیم میگویم اول به آن چیزهایی که دوست نداری بد و بیراه بگو! شروع میکند به گفتن و متوجه میشم از کجا ناراحت است. اینقدری که من حقیر در این ۲۲ سال معلمی _که سالی بیش از هزار تا دانشجو میبینم_ و میگویم غالب کسانی که شما عبارت دین گریز را برایشان بکار میبرید، عصبانی اند! از امثال بنده که میگویند ولی خودشان عمل نمیکنند عصبانی اند. غالب جوانها، نمیگویم ۱۰۰ ولی بالای ۹۵ درصد پسرها و دخترهایی که من در این سالها دیدم این ها جور دیگری هستند! با اینها باب گفتگو را باز کردم و دیدم عصبانی اند. میگویند آقا مسخره کردید خودتان را و هر چه میگویید عمل نمی کنید. دروغگوئید. میگذارم تا آخرش بگوید. همه را میگوید بعد کمی صحبت می کنیم بعد میگویم حالا به این چیزهایی که گفتم اگر دوست داشتی فکر کن!
ادامه دارد…
متن پیاده شده قسمت های قبلی را در لینک زیر ببینید:
ارتباط با ما
ثبت ديدگاه