علت گرایش به بی حجابی ؛ روانشناسان معتقدند حجاب یک میل و گرایش فطری در زنان است. مطالعه تاریخچه حجاب در ایران و سایر نقاط جهان هم سند اثبات این مدعاست. این درحالیست که در دنیای کنونی عده زیادی از زنان به سمت بی حجابی و حتی پوشش های نامناسب و زننده گرایش پیدا کرده اند. دلیل این تعارض چیست؟
پوشش و حجاب یک میل فطری است
پروفسور اسوالد شوارتز، طبیب و روانشناس اتریشی، در کتاب روانشناسی جنسی درباره احساس شرم در انسانها مینویسد: علاوه بر مردم شناسی، تجزیه و تحلیل روانشناسی نیز ثابت میکند که احساس شرم، یکی از صفات عمده نوع بشر است. هیچ قبیله اولیهای، هر قدر هم بدوی بوده باشد، شناخته نشده است که از خود، شرم بروز ندهد و بچههای کوچک نیز شرم دارند.
در طی دوران رشد بشر و همچنین در خلال رشد افراد، بر وسعت موضوعاتی که مورد حمایت شرم قرار میگیرند افزوده میشود. حمایت، وظیفه مخصوصی است که به عهده شرم گذارده شده است. کاملاً معلوم است که شرم، قبل از همه چیز از اعضای تناسلی و وظایف آنها حمایت میکند… ادعای پیشرفت و مدرنیزم خرقهای بر تن بیخبری از ارزش های اساسی است؛ و شرم، نخستین قربانی این گمراهی اخلاقی است؛ مثلاً نهضت اعتقاد به برهنگی، نمونه وحشتناکی از این ادعاست. (فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، حدادعادی)
علاوه بر مطالعات مردم شناسی و روانشناسی جنسی، از مطالعات تاریخی نیز استفاده میشود که انسان در هیچ مقطعی بدون پوشش زندگی نکرده است؛ (تاریخ لباس، روت ترنرویل کاکس، ترجمه شیرین بزرگمهر) و این مطلب حاکی از وجود شرم و حیای ذاتی انسان است.
از آیات مربوط به خلقت حضرت آدم و حوا نیز می توان به فطری بودن پوشش و حجاب پی برد. خداوند در قرآن به انسانها هشدار میدهد که مواظب باشند مبادا همانگونه که فتنه و فریب شیطان باعث برهنگی آدم و حوا شد، موجب فریب و برهنگی آنان نیز بشود:
یا بَنِی آدَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّهِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما. (اعراف، آیه ۲۷)
قرآن همچنین از وسوسه شیطان برای برهنگی آدم و حوا خبر میدهد:
فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّیْطانُ لِیُبْدِیَ لَهُما ما وُرِیَ عَنْهُما مِنْ سَوْآتِهِما. (اعراف، آیه ۲۰)
و بالاخره قرآن از کارایی وسوسه شیطان نسبت به آدم و حوا و خوردن از شجره ممنوعه و در نتیجه، آشکار شدن زشتیهای آدم در جای دیگر می فرماید:
فَدَلاَّهُما بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذاقَا الشَّجَرَهَ بَدَتْ لَهُما سَوْآتُهُما وَ طَفِقا یَخْصِفانِ عَلَیْهِما مِنْ وَرَقِ الْجَنَّهِ.( اعراف، آیه۲۲)
از تعابیر «ینزع عنهما لباسهما» و «لیبدی لهما ما وری عنهما من سواتهما» در آیات فوق به روشنی استفاده میشود که انسان قبل از ارتکاب خطا در بهشت دارای پوشش بوده است؛ همچنین ازتعبیر «طَفِقا یَخْصِفانِ عَلَیْهِما مِنْ وَرَقِ الْجَنَّهِ» نیز استفاده میشود که به دلیل برخورداری آدم و حوا از حیا و شرم فطری، پس از برهنه شدن، فوراً بدن خود را با برگ درختان پوشاندند.
ناگفته نماند که علاوه بر عامل فطری که در پیدایش اصل پوشش دخالت اساسی داشته است، عوامل دیگری، مثل محفوظ ماندن بدن از سرما و گرما، گرایش به تجمل و زیبایی، شرایط محیطی، جغرافیایی، قومی و… در پیدایش تعدد و تنوع و مدل های مختلف پوشش مؤثر بودهاند.
علت گرایش به بی حجابی در جهان
با توجه به فطری بودن حجاب و پوشش، منشأ بعضی حرکت های بد حجابی و بیحجابی در طول تاریخ چیست؟
اولاً فطری بودن یک مقوله، مانع تأثیرگذاری حرکتهای تبلیغی، به نفع یا بر ضرر آن نمشود؛ مثلاً دین یک مقوله ی فطری است، ولی در طول تاریخ، حرکتهای تبلیغی انبیا(ع) به نفع دین، باعث تحکیم و گسترش آن بوده و برعکس، حرکتهای تبلیغی مخالفان انبیا، باعث تضعیف آن در ذهن مردم شده است. همین مطلب، در مورد حجاب و پوشش به عنوان یک مقوله فطری نیز صادق است.
همانگونه که تبلیغ و تبیین صحیح فلسفه حجاب در گسترش و تعمیق آن نقش دارد، در مقابل شبهه پراکنیها و سمپاشیها و تبلیغات منفی مخالفان نیز در آسیبپذیری فرهنگ پوشش و حیا موثر است. شواهد مختلف حاکی از این است که یکی از ترفندهای مهم استعمارگران برای نفوذ در کشورهای اسلامی، ترویج بیبندوباری از طریق گسترش بدحجابی و بیحجابی است؛ و این واقعیتی است که مسترهمفر، جاسوس انگلیس، در خاطرات خود به طور صریح به آن اعتراف کرده است:
در مسئله بیحجابیِ زنان، باید کوشش فوق العادهای به عمل آوریم، تا زنان مسلمان به بیحجابی و رها کردن چادر، مشتاق شوند… پس از آن که حجاب زن، با تبلیغات وسیع از میان رفت، وظیفه مأموران ما این است که جوانان را به عشقبازی و روابط نامشروع با زنان تشویق کنند؛ و بدین وسیله، فساد را در جوامع اسلامی گسترش دهند. لازم است زنان غیر مسلمان، کاملاً بدون حجاب ظاهر شوند، تا زنان مسلمان از آنان تقلید کنند.
فرانتس فانون، درباره نقش حجاب زداییِ دولت استعمارگر فرانسه در کشور اسلامی الجزایر میگوید:
اوّلین اقدام ضد فرهنگی که فرانسه در الجزایر صورت داد، تلاش برای از بین بردن حجاب بود، و در این کار موفق شد؛ و هر چه بدن زن الجزایری را بیشتر عریان کرد، چنگال استعمارگر، بیشتر به حلقوم الجزایری فرو رفت؛ اما مجدداً زن الجزایری شخصیت خود را بازیافت و مبارزه علیه مطامع استعمار نیز آغاز گردید. هر چادری که دور انداخته میشود، افق جدیدی را که تا آن هنگام بر استعمارگر ممنوع بود، در برابر او میگشاید و بدن الجزایری را که عریان شده است، تماماً به او نشان میدهد. پس از دیدن هر چهره بیحجابی، امیدهای حملهور شدن اشغالگر ده برابر میگردد. ( جنگ الجزایر، فصل الجزایر بیحجاب)
حجاب زدایی علاوه بر الجزایر در کشورهای اسلامیِ افغانستان توسط امان الله خان، ترکیه توسط آتاتورک و ایران توسط پهلوی اول و دوم نیز صورت گرفته است.
امام خمینی (ره) که خود در عصر پهلوی زیسته است نقش بعضی مطبوعات و روشنفکران وابسته را در کشف حجاب چنین توصیف کرده است:
” قلمهای مسموم خطاکار و گفتار گویندگان بیفرهنگ، در این نیم قرن سیاه اسارتبار عصر ننگین پهلوی، زن را به منزله کالایی خواستند درآورند و آنان را که آسیب پذیر بودند به مراکزی کشیدند که قلم را یارای آن نیست. هر کس بخواهد شمهای از آن جنایات مطلع شود، به روزنامهها و مجلهها و شعرهای اوباش و اراذل زمان رضا خان، از روزگار تباه کشف حجابِ الزامی به بعد، مراجعه کند و از مجالس و محافل و مراکز فساد آن زمان سراغ بگیرد. رویشان سیاه، و شکسته باد قلمهای روشنفکرانه آنان؛ و گمان نشود که آن جنایات، با اسم آزاد زنان و با اسم آزاد مردان، بدون نقشه جهانخواران و جنایتکاران بینالمللی بود. ”
ثانیاً اثرپذیری زنان و دختران مسلمان از تبلیغهای کشورهای غیرمسلمان و تقلید بدون منطق از مدلهای پوشش غربی نیز در این زمینه نقش مؤثری داشته است. علامه محمدحسین فضل الله یکی از دانشمندان مسلمان در این مورد گفته است:
مشکل بسیاری از زنان شرق این است که آنان در عین حال که همچنان به ارزشهای اخلاقی، عفت و شرافت معتقدند، از آداب و رسوم و سنتهای غربی در مسئله بیحجابی و خودآرایی تقلید میکنند و این امر آنان را در حالت دوگانگی قرار میدهد.